4 Ocak 2021’de WhatsApp, kullanıcılarına yeni “Hizmet Koşulları ve Gizlilik İlkesi” yayınlamış ve buna onay vermeyenlerin 08 Şubat 2021 itibariyle uygulamayı kullanamayacaklarını duyurmuştu. Yeni metinlerde, birçok başka başlığın yanı sıra, “kullanıcı bilgilerinin Facebook (o zaman ki ismiyle Meta) şirketleri ile paylaşılacağı” belirtilerek tüm şartlara onay isteniyordu. Üstelik bu onay, Avrupa Birliği’nde zorunlu değilken, Türkiye’de uygulamayı kullanmak için zorunluydu.
Bu gelişme sonrasında birçok kullanıcı WhatsApp’ı kullanmayı durdurarak Signal, Telegram gibi alternatif uygulama arayışına girmişti. O dönemin en çok tıklanan haberleri “WhatsApp’a alternatif 5 güvenli uygulama” tarzında haberlerdi.
Bu noktada hatırlatmak gerekir ki, WhatsApp’ın önceki politikalarında da Facebook şirketleri ile paylaşımlardan bahsediliyor ve kullanıcı bilgileri buralara aktarılıyordu. Yani, aslında duyurulan şey yeni bir durum değildi. Yeni olan durum, kullanıcılara “tamam mı devam mı” diye sorularak uygulamanın kullanımının onay şartına bağlanmasıydı.
Tabi, o zamanlar “bilgileri Facebook ile paylaşacağı için” WhatsApp kullanmayı durduran birçok kullanıcının Facebook hesabını ve yine Facebook’a ait Instagram kullanmaya devam etmeleri de ironi yaratmıştı.
Gizlilik koşullarına onay vermeyenlerin akıbeti
Tepkilerin en hararetli devam ettiği sırada, politikaların güncellenmesinden birkaç hafta sonra WhatsApp, gizlilik politikasını 3 ay ertelediğini duyurdu ve onaylamayanların uygulamayı “sınırlı işlevsellikle” kullanabileceklerini bildirdi. Sınırlı işlevsellik modunda kullanıcılar, örneğin, sohbet listelerine erişemeyecek, ancak gelen sesli ve görüntülü aramaları alabilecekti. Onay vermeyenlerin ne zaman sınırlı işlevsellik moduna alınacağı konusunda ise bir açıklama yapılmamıştı. Geldiğimiz noktada, onay vermeyenler için böyle bir uygulama hiç hayata geçmedi.
Bu gelişmeler karşısında bir yandan, Rekabet Kurulu ve Kişisel Verileri Koruma Kurulu da WhatsApp hakkında soruşturma başlatmıştı. WhatsApp ve geliştiricisi Meta (Facebook) ile “veri paylaşma zorunluluğu” getirmesi nedeniyle Rekabet Kurulu, Meta’ya 346 milyon 700 bin lira idari para cezası verdi.
Benzer şekilde Kişisel Verileri Koruma Kurulu da “istenen rızanın ve gizlilik politikasının Kanuna uygun olmaması ve rızanın hizmet şartına bağlanması” gerekçesi ile 1.950.000 TL idari para cezası uyguladı. Ayrıca Kişisel Verileri Koruma Kurulu, “Uygulamaya konulmadığı belirtilen 04.01.2021 tarihli Hizmet Koşulları ve Gizlilik İlkesi metinlerinin, halihazırda kullanıcılara geçerli sürüm olarak sunulduğu anlaşıldığından, ilgili kişilerin doğru bilgilendirilmesi için söz konusu metinlerin üç ay içerisinde Kanuna uygun hale getirilmesi ve gizlilik İlkesinin, aydınlatma metni yerine kullanıldığı ve geçerli bir aydınlatmanın unsurlarını taşımadığı anlaşıldığından, Kanunun 10’uncu maddesi ve Aydınlatma Yükümlülüğünün Yerine Getirilmesinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ hükümlerine uygun bir aydınlatma yapılması” yönünde Meta’yı talimatlandırmıştı.
Geldiğimiz noktada, tüm bu tartışmaların üzerinden 2 yılı aşkın zaman geçtikten sonra sular durulmuşla benziyor. WhatsApp’ın hizmet koşulları ve gizlilik sözleşmesi halen 04 Ocak 2021 sürümü olarak gözüküyor, yani değişiklik yapılmamış ve idari kararlardaki talimatlar da yerine getirilmemiş.
Avrupa Birliği’nde de tartışmalar devam ediyor
Ülkemizde bunlar olurken, Avrupa’da neler olduğunu da hatırlayalım. Türkiye’de gizlilik koşullarına onay vermek uygulamayı kullanmak için zorunluyken, Avrupa’da değildi. Bunun nedeni, Avrupa Komisyonu’nun WhatsApp’a kullanıcı bilgilerini şeffaflık olmaksızın Facebook şirketlerine aktarması gerekçesi ile 2017 yılında verdiği 110 Milyon Euro cezaydı. Bu tarihten sonra WhatsApp AB’ye ayrı, diğer ülkelere ayrı gizlilik politikaları uygulamaya başlamıştı.Aynı şekilde 2018 yılında da İrlanda aynı gerekçelerle WhatsApp’a 225 Milyon Euro para cezası uyguladı.
Meta, geçtiğimiz Salı günü yaptığı açıklamada, Avrupa Birliği’ndeki kullanıcılardan Facebook da dahil olmak üzere ağlarında hedefli reklamlara izin vermeden önce izin vermelerini istemeyi planladığını ve Avrupa Birliğinde yürürlükteki düzenlemelere uymayı niyetlendiğini açıkladı. Bu açıklama, özellikle AB’den farklı veri koruma otoritelerinden verilen cezalara karşı kendi kurallarını uygulama yönündeki başkaldırısı açısından çok önemli bir gelişme.
Bu karar, ülkemize ne kadar yansır, Meta GDPR’a uyum sağlarken, aynı temeldeki KVKK’ya da uyum sağlamayı seçer mi, yoksa ülkemizdeki cezaların Euro bazında düşük kalmasından ötürü göz ardı mı eder hep birlikte göreceğiz.
Facebook hesabımızı ilk açtığımız yıllarda bizden istenen tüm bilgileri resmi form doldurur gibi girip yayınlarken bugünkü farkındalığımız yoktu tabi ki. Bu noktadan sonra vatandaş farkındalığının yükseldiğini gözlemlemekle birlikte, sektördeki hâkim şirketlerin bu farkındalığın gereğini sağlayıp sağlamayacağını da yine hep birlikte göreceğiz.
(Yazıyla ilgili görüş ve düşüncelerinizi [email protected] adresine göndererek yazarımızla paylaşabilirsiniz.)
